Τρίτη 25 Ιουνίου 2019

Μία ιστορική αναδρομή, και οι πρώτες αντικαπνιστικές εκστρατείες.

Αν και το κάπνισμα πίπας είναι γνωστό περί τα 150 χρόνια, έχει βαθύτερες χρονικά ρίζες, αφού αρχαίες ανασκαφές στο Μεξικό υποδεικνύουν ότι οι η φυλή των Μάγια κάπνιζε πίπα από τις αρχές του 7ου αιώνα μ.Χ. Δεν γνωρίζουμε αναλυτικά τι χρήση καπνού που έκαναν οι Μάγια, μέχρι την εποχή που ο Κολόμβος έκανε την απόβασή του στις ανατολικές ακτές.
Για αυτό τον λόγο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η ιστορία του καπνού και της καπνοσύριγγας έχει τις απαρχές της από την εποχή του Κολόμβου και των αντίστοιχων δυναστειών της εποχής, όπου όλες ήταν απασχολημένες με την αρπαγή των θησαυρών του Νέου Κόσμου στις ακτές του ατλαντικού, όπως η Αγγλία, η Ισπανία, η Γαλία και η Πορτογαλία. Ισπανοί και Πορτογάλοι εξερευνητές εξόρμησαν κυρίως προς την μέση και νότια Αμερική, ενώ οι Άγγλοι συγκεντρώθηκαν προς την βόρεια Αμερική. Αυτές οι αποστολές είχαν άμεση επιρροή αργότερα στην κατανάλωση καπνού, αφού οι Ευρωπαίοι άρχισαν να προσαρμόζονται στις συνήθειες των ντόπιων. Στη νότια Αμερική, κατανάλωναν καπνό με την μορφή πούρων. Στη βόρεια Αμερική, οι ντόπιοι κάπνιζαν καπνό σε διάφορες μορφές αυτοσχέδιων καπνοσυριγγίων, συνήθειες που υιοθετήθηκαν άμεσα από τις αντίστοιχες χώρες της Ευρώπης. Αυτός ήταν κι ο λόγος που το κάπνισμα πούρων εξαπλώθηκε από την Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ η Αγγλία έγινε το κέντρο της Ευρώπης σε ότι αφορά το κάπνισμα πίπας, κατά τον 16ο αιώνα.

Οι πρώτες πίπες κατασκευάζονταν από οστά, πηλό, ξύλο και πέτρες. Τα αρχικά σχήματα ήταν ίσιοι σωλήνες, κάπως άβολες στο κάπνισμα, αφού ο καπνός και η στάχτη έπεφταν κάτω. Για να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα, το σχήμα τους έπρεπε να εξελιχθεί. Έτσι οι πίπες άρχισαν να αποκτούν τις πρώτες καμπυλωμένες μορφές, με τον θάλαμο καύσης να έχει κατακόρυφη διεύθυνση σε σχέση με το επιστόμιό της, ενώ άλλοι πειραματίζονταν με το άνοιγμα μιας κατακόρυφης οπής στις πίπες που ήδη είχαν ή κατασκεύαζαν. Αυτές οι καινοτομίες οδήγησαν στα σχήματα που γνωρίζουμε σήμερα.

Το κάπνισμα πίπας δεν ξεκίνησε να εξαπλώνεται παρά μόνο την εποχή που ο Sir Walter Raleigh κατέφθασε στις ακτές του Νέου Κόσμου, 100 χρόνια μετά την εποχή του Κολόμβου. To 1584, η βασίλησσα Elizabeth τον εξουσιοδότησε προς την εύρεση νέων αποικιών στην Αμερική. Αφού η βασίλησσα δεν μπορούσε τελικά να τα βγάλει πέρα μόνη της στην αυλή, ο Raleigh έστειλε τον ξάδερφό του, Richard Greenville, όπου κατά την επιστροφή του μετά από ένα χρόνο είχε με επιτυχία βρει επαρκή γη για την ίδρυση της νέας αποικίας. Ονομάστηκε Virginia, προς τιμή της Elizabeth, o οποία ορισμένες φορές αποκαλούνταν με το όνομα "The Virgin Queen".

O Greenville έφερε από την νέα αποικία πίπες από ξύλο και πηλό, καθώς και καπνό. Ως αποτέλεσμα, η αυλικοί του Raleigh υιοθέτησαν άμεσα το κάπνισμα, ενώ η χρήση καπνού και πίπας εξαπλώθηκε ταχύτατα ακόμα και στα κατώτερα κοινωνικά / εργατικά στρώματα της εποχής. Το εγγύς αποτέλεσμα δεν ήταν παρά η δημιουργία μίας ευρωπαικής βιομηχανίας κατασκευής καπνοσυριγγίων, περί τα τέλη του 16ου αιώνα. Ο πηλός ήταν το προεινόμενο υλικό. Φθηνό υλικό, αφού είναι άπλετο και ευκολοδούλευτο. Το κάπνισμα πίπας εξαπλώθηκε εύκολα στην Ευρώπη, αν και ορισμένες φορές συνάντησε αντίσταση, όπως τον Βασιλιά James τον 15ο, όπου το 1604 έγραψε ολόκληρη πραγματεία εκφράζοντας την αποστροφή του προς οποιαδήποτε μορφή καπνού. Οι αντικαπνιστικές του ενέργειες ήταν ενδελεχής, και άρα αντιπαραγωγικές: σε μία του προσπάθεια να εκθέσει τις ιδέες και την θέση του για το κάπνισμα γενικότερα, ξεκίνησε μία αντικαπνιστική προπαγάνδα στέλνοντας ειδικές αποστολές ακόμα και στα πιο  απομακρυσμένα σημεία του τότε γνωστού κόσμου. Αυτή του η ενέργεια είχε αναπάντεχο για την εποχή αποτέλεσμα. Οι ίδιοι του οι προβοκάτορες έδειξαν τέτοιο ενδιαφέρον σε αυτού του είδους τη δραστηριότητα, που η εκστρατεία κατέληξε σε εμπόριο καπνού..  Παρ' όλα αυτά, κάποιοι κατασκευαστές καπνοσύριγγας ένιωσαν πως το επάγγελμά τους διώκεται, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν την Αγγλία, αναζητώντας εργατικό καταφύγιο στην Γκούντα (ή Χάουντα) της Ολλανδίας, όπου και προώθησαν την συνήθεια του καπνίσματος πίπας.

(Πηγή: "The Pipe" - A functional work of art.)

1 σχόλιο: